120 Δόσεις – Ρύθμιση οφειλών για επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες - Ένας σύντομος οδηγός του νόμου 4469/2017

Με τις διατάξεις του ν. 4469/2017 ρυθμίζεται η διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης χρηματικών οφειλών προς το δημόσιο, τους Φ.Κ.Α, τις τράπεζες και άλλους πιστωτές (φυσικά ή νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου) ανάλογα την κατηγορία υπαγωγής των οφειλετών και σκοπός του είναι η διάσωση, εάν υπάρχει πλάνο βιωσιμότητας με διαγραφή χρέους των τελευταίων. Συνοπτικά, για οφειλές προς το Δημόσιο υπάρχει η δυνατότητα για διαγράφη 95% των προστίμων και 85% των προσαυξήσεων και ρύθμιση της υπόλοιπης οφειλής σε 120 δόσεις. Ο νόμος, από την άλλη μεριά για οφειλές προς τους Φ.Κ.Α δίνει τη δυνατότητα για διαγραφή 85% των προσαυξήσεων και ρύθμιση της υπόλοιπης οφειλής σε 120 δόσεις και διαγραφή του συνόλου των τόκων υπερημερίας των πιστωτών του ιδιωτικού τομέα. Ο νόμος προβλέπει και διαγραφή κύριας οφειλής στους Φ.Κ.Α μόνο στο πόσο των εργοδοτικών εισφορών. Τέλος, δίνεται η δυνατότητα από το νόμο για οφειλές προς τις τράπεζες και τους λοιπούς τρίτους πιστωτές για διαγραφή χρέους και ρύθμιση σε δόσεις ανάλογα με το πλάνο βιωσιμότητας για οφειλές άνω των 20.000€.

Παράλληλα, με την υπαγωγή στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών προβλέπεται αυτοδίκαιη αναστολή των μέτρων εκτέλεσης, από την ημέρα αποστολής από τον συντονιστή πρόσκλησης στους πιστωτές για συμμετοχή στη διαδικασία και για διάστημα 70 ημερών. Η ένταξη αφορά το σύνολο των οφειλών και δε μπορεί να γίνει επιλογή ένταξης οφειλών και δυνατότητα υποβολής της αίτησης δίδεται μόνο μια φορά, εάν ωστόσο είναι το δικαστήριο αυτό που θα απορρίψει τη συμφωνία αναδιάρθρωσης, τότε ο οφειλέτης έχει δικαίωμα να ασκήσει έφεση, επιπλέον σημειώνεται στη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης δεν υπάγονται οφειλές του οφειλέτη που έχουν γεννηθεί μετά την 31η Δεκεμβρίου 2016. Τέλος, δυνατότητα υπαγωγής στο νόμο για τους οφειλέτες δίνεται μέχρι 31-12-2018.

Βασικές προϋποθέσεις

Με το νόμο 4469/2017 ρυθμίζονται οφειλές ελεύθερων επαγγελματιών (αυτοαπασχολούμενοι), επιχειρήσεων (μικρών, μεσαίων, μεγάλων), όλων των νομικών προσώπων που αποκτούν εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και των ατομικών επιχειρήσεων (φυσικά πρόσωπα με εμπορική ιδιότητα-πτωχευτική ικανότητα). Αντιθέτως, από τη διαδικασία εξαιρούνται και δε μπορούν να υπαχθούν οι ιδιωτικοί υπάλληλοι, οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι συνταξιούχοι. Επιπλέον, δεν έχουν δικαίωμα υπαγωγής στο νόμο οφειλέτες που δεν έχουν φορολογική κατοικία στην Ελλάδα και όσοι έχουν καταδικαστεί για οικονομικό αδίκημα, φοροδιαφυγή που να συνδέεται με την επιχειρηματική δραστηριότητα που ζητείται να ρυθμιστεί και νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, υπεξαίρεση, εκβίαση, πλαστογραφία, δωροδοκία, δωροληψία, λαθρεμπορία, καταδολίευση δανειστών, χρεοκοπία ή απάτη. Αν ο οφειλέτης είναι εταιρεία ή νομικό πρόσωπο, τα ανωτέρω αδικήματα αρκεί να έχουν τελεστεί από το νόμιμο εκπρόσωπο, λ.χ. τον Διευθύνοντα Σύμβουλο, τον διαχειριστή και γενικά από κάθε πρόσωπο που είναι εντεταλμένο στη διαχείριση των υποθέσεων του νομικού προσώπου από το καταστατικό, το νόμο ή από δικαστική απόφαση. Τέλος, για την υπαγωγή στο νόμο και τη ρύθμιση των οφειλών των άνω κατηγοριών είναι απαραίτητο να υπάρχει ενεργή επιχειρηματική δραστηριότητα από τους ελεύθερους επαγγελματίες και τις επιχειρήσεις, για απλογραφικά βιβλία, εάν τηρούν να έχουν θετικό EBITDA (δείκτης που μετρά το πραγματικό κέρδος μιας επιχείρησης, χωρίς να επηρεάζεται από τα άλλα τρία μεγέθη, δηλαδή τόκοι, φόροι, αποσβέσεις) σε μια από τις τρείς τελευταίες χρήσεις και για διπλογραφικά βιβλία σε μια από τις τρείς τελευταίες χρήσεις να έχει θετικό EBITDA ή σε μια από τις τρείς τελευταίες χρήσεις να είναι θετική καθαρή θέση (equity). Σημειώνεται, ότι όσοι επιθυμούν τη ρύθμιση και τρίτων πιστωτών (τράπεζες), πρέπει επιπλέον να αποδεικνύουν την αδυναμία εξυπηρέτησης του δανείου με καθυστέρηση τουλάχιστον τριών μηνών της εξυπηρέτησής του ή η οφειλή να ρυθμίστηκε μετά την 1η Ιουλίου 2016 ή με δικαστικές αποφάσεις (διαταγές πληρωμής).

Εξαιρέσεις

Εξαιρούνται από το δικαίωμα υπαγωγής στη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών:

α) τα πιστωτικά και χρηματοδοτικά ιδρύματα, καθώς και τα υποκαταστήματα αλλοδαπών πιστωτικών ή χρηματοδοτικών ιδρυμάτων που λειτουργούν στην Ελλάδα, 

β) οι Οργανισμοί Συλλογικών Επενδύσεων σε Κινητές Αξίες (ΟΣΕΚΑ), καθώς και οι Οργανισμοί Εναλλακτικών Επενδύσεων (ΟΕΕ), καθώς και οι διαχειριστές αυτών,

γ) οι ασφαλιστικές εταιρίες.

δ) οι πάροχοι επενδυτικών υπηρεσιών, καθώς και τα υποκαταστήματα αλλοδαπών παρόχων επενδυτικών υπηρεσιών που λειτουργούν στην Ελλάδα

Ελεύθεροι Επαγγελματίες - Χωρίς πτωχευτική ικανότητα

Οι ελεύθεροι επαγγελματίες μπορούν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους μέχρι συνολικού ποσού 50.000€ προς Δημόσιο και ΕΦΚΑ, αναφέρεται, όμως, ότι υπάρχει εξαγγελία από την κυρία Παπανάτσιου, υφυπουργό Οικονομικών, το Μάρτιο του 2018, πως στο επόμενο διάστημα υπάρχει η προσδοκία πως θα προκύψει ρύθμιση προς έκδοση της υπουργικής απόφασης που θα ορίζει τη διαδικασία και τους όρους για τις οφειλές που ξεπερνούν τα 50.000€. Επομένως, οι ελεύθεροι επαγγελματίες δε μπορούν να ρυθμίσουν οφειλές προς τράπεζες και άλλους τρίτους πιστωτές, αντιθέτως μπορούν να ρυθμίσουν οφειλές μέχρι του ποσού των 50.000€ είτε προς το δημόσιο είτε προς το ΕΦΚΑ ξεχωριστά. Οι κατηγορίες υπαγωγής τους είναι τρείς και ειδικότερα η πρώτη κατηγορία είναι αυτή των οφειλών μέχρι του ποσού των 3.000€(βασική οφειλή), όπου εκεί δε δίνεται η δυνατότητα από το νόμο για ποσοστό διαγραφής τόκων ή προσαυξήσεων και για ποσοστό διαγραφής προστίμων, ενώ η μοναδική δυνατότητα είναι αυτή της ρύθμισης 36 δόσεων στο ποσό των 50€ για δημόσιο και ΕΦΚΑ. Η δεύτερη κατηγορία είναι αυτή για οφειλές από 3.000€ μέχρι 20.000€ (βασική οφειλή), όπου εκεί δίνεται η δυνατότητα για ποσοστό διαγραφής τόκων ή προσαυξήσεων 85% και δυνατότητα ρύθμισης 120 δόσεων της τάξεων των 50€ για δημόσιο και ΕΦΚΑ. Τέλος, η τρίτη κατηγορία, είναι αυτή για οφειλές από 20.000€ μέχρι 50.000€, όπου εκεί δίνεται η δυνατότητα για ποσοστό διαγραφής τόκων ή προσαυξήσεων 85% και ποσοστό διαγραφής προστίμων 95% ανάλογα με το συνολικό εισόδημα και τη συνολική αξία περιουσιακών στοιχείων των οφειλετών και δυνατότητα ρύθμισης 120 δόσεων της τάξεων των 50€ για οφειλές προς το δημόσιο και ποσοστό διαγραφής τόκων ή προσαυξήσεων 85% ανάλογα με το συνολικό εισόδημα και τη συνολική αξία περιουσιακών στοιχείων των οφειλετών και δυνατότητα ρύθμισης 120 δόσεων της τάξεων των 50€ για οφειλές προς το ΕΦΚΑ. Το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Εισφορών (Κ.Ε.Α.Ο.) δεν προτείνει ρυθμίσεις σε περίπτωση που διαθέτει, σύμφωνα με τις εσωτερικές του διαδικασίες, δική του μελέτη βιωσιμότητας, βάσει της οποίας το χρέος του οφειλέτη χαρακτηρίζεται ως μη βιώσιμο, συγκεκριμένα δεν προτείνει ρυθμίσεις εφόσον η προς ρύθμιση συνολική οφειλή προς αυτό υπερβαίνει τις 20.000 ευρώ και η συνολική αξία των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη, υπερβαίνει το εικοσιπενταπλάσιο (25) αυτής.

Επιχειρήσεις - Φυσικά πρόσωπα με πτωχευτική ιδιότητα( έμποροι)

Ο νόμος 4469/2017 παρέχει τη δυνατότητα αίτησης και υπαγωγής στην εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών στις επιχειρήσεις για οφειλές όχι μόνο προς το δημόσιο και τους Φ.Κ.Α, αλλά και προς τις τράπεζες και τρίτους πιστωτές (προμηθευτές). Συγκεκριμένα, για συνολικές οφειλές μέχρι 20.000€ γίνεται ρύθμιση μέσω των αυτοματοποιημένων ρυθμίσεων για οφειλές προς το Δημόσιο και τους Φ.Κ.Α, όπως αναλύθηκε στην ως άνω παράγραφο. Οφειλές προς τράπεζες και όφειλες προς funds μπορούν να ενταχθούν προς ρύθμιση, όταν πρόκειται για οφειλές άνω των 20.000€. Σε περίπτωση πιστωτή με πάνω από το 85% των οφειλών τότε έχουμε διμερή διαπραγμάτευση με το συγκεκριμένο πιστωτή, εάν δεν υπάρχει πιστωτής με οφειλή άνω του 85% ακολουθείται η διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού, όπως ο νόμος ορίζει. Τέλος το άρθρο 2 παράγραφος 6 αναφέρει ποιες απαιτήσεις πιστωτών δε μπορούν να ενταχθούν στην εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών και συγκεκριμένα α) πιστωτές με απαιτήσεις ο καθένας έως 2.000.0000€ και ποσοστό ενάμισι τοις εκατό (1,5%) του συνολικού χρέους του οφειλέτη και (β) δεν υπερβαίνουν αθροιστικά το ποσό των 20.000.000€ και ποσοστό δεκαπέντε τοις εκατό (15%) του συνολικού χρέους του οφειλέτη δεν συμμετέχουν στη διαδικασία του παρόντος νόμου και δεν δεσμεύονται από τη σύμβαση αναδιάρθρωσης οφειλών. Αν οι απαιτήσεις που εμπίπτουν στα κριτήρια της περίπτωση α΄ υπερβαίνουν αθροιστικά ένα από τα κριτήρια της περίπτωση β΄, δεν συμμετέχουν στη διαδικασία του παρόντος νόμου και δεν δεσμεύονται από τη σύμβαση αναδιάρθρωσης οφειλών οι πιστωτές με τις μικρότερες απαιτήσεις έως τη συμπλήρωση του ποσοστού του δεκαπέντε τοις εκατό (15%) ή του ποσού των είκοσι εκατομμυρίων (20.000.000) ευρώ. Οι λοιποί πιστωτές, ακόμα και εάν οι απαιτήσεις τους δεν υπερβαίνουν τα κριτήρια της περίπτωση α΄, συμμετέχουν στη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης του παρόντος νόμου. Επιπλέον, για να υπάρξει έγκριση πρότασης αναδιάρθρωσης οφειλών απαιτείται συμφωνία του οφειλέτη και πλειοψηφία των 3/5 των συμμετεχόντων πιστωτών, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται τα 2/5 των συμμετεχόντων πιστωτών με ειδικό προνόμιο (υποθήκη, προσημείωση, ενέχυρο ή άλλο προνόμιο).

Επισημάνσεις-Συμπεράσματα

Ο ν.4469/2017 ρυθμίζει τις οφειλές ποιο γρήγορα από ότι ο κώδικας δεοντολογίας Τραπεζών και με την υποβολή της αίτησης παρέχεται προστασία στον οφειλέτη από αστικές, ποινικές και διοικητικές κυρώσεις, όπως και μετά την οριστική αποδοχή και ένταξη στο νόμο, δεσμευμένη κινητή και ακίνητη περιουσία αποδεσμεύεται. Στα αρνητικά, σημειώνεται η άρση τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου και η ενημέρωση των πιστωτών για οποιαδήποτε μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων έγινε την τελευταία πενταετία, καθώς δίνεται και η δυνατότητα σε κάθε πιστωτή να ζητήσει οποιοδήποτε επιπλέον στοιχείο ή έγγραφο κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων.